Ziek worden door je beroep. Dat kan bijvoorbeeld wanneer je in de bouw langdurig wordt blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. Ook Frits kreeg een ongeneeslijke longaandoening door het boren in beton en het slopen van muren en funderingen. En nu blijkt dat je zelfs bij korte blootstelling aan stoffen uit kunststeen keukenbladen acute silicose kunt oplopen.
Frits Prins (58) uit Zeeuws-Vlaanderen werkte meer dan 30 jaar in de bouw. Zijn longen zijn ‘versteend’. Dat komt door zijn werk. Hij kreeg silicose, doordat hij jarenlang stof inademde die vrijkwam bij het boren van betonsleuven en luchtkanalen en bij het slopen van muren en funderingen. 2 jaar geleden merkte Prins dat hij tijdens het versjouwen van spullen op zijn werk vaak moest uitrusten. Toen hij een longfoto liet maken, werd duidelijk waarom.
Als mensen zonder goede bescherming voor hun werk gaten boren in beton, diamantzagen of slopen, kunnen ze silicose oplopen. Dat is een ziekte waarbij littekentjes in de longen ervoor zorgen dat je extreem moeilijk kunt ademhalen. Deze longziekte is niet te genezen.
Afhankelijk van zuurstofapparaat
“Ik heb nooit geweten dat kwartsstoffen zo gevaarlijk konden zijn", zegt Prins. "Maar, zo blijkt nu, juist het stof dat je niet ziet, is het gevaarlijkste. We droegen wel maskers, maar die waren niet goed genoeg. Bovendien, als het warm was, zetten we de maskers gewoon af.”
De gevolgen van het inademen van kwartsstoffen manifesteren zich pas na jaren. Zo ook bij Prins. Nu is hij afhankelijk van een zuurstofapparaat. Hij is er de hele dag mee verbonden via een 14 meter lange zuurstofslang, zelfs onder de douche.
Prins wil zijn verhaal vertellen, om anderen hetzelfde lot te besparen. Hij pleit ervoor dat alle werkgevers zorgen voor goede maskers en afzuiging, wat nu nog niet het geval is. Niet alleen bij het werken met droge stof, maar ook met nat beton. “Bij dat laatste kan namelijk hetzelfde verwoestende effect optreden.”
Jan Kegelaer, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne, is het met Prins eens dat de bescherming van werknemers beter kan: “Onze worsteling is dat we maar bezig blijven met patiënten. Wanneer gaan we nu eens echt aan de slag met preventie?”
Het toekomstperspectief voor Prins is weinig rooskleurig. Zijn enige hoop is een longtransplantatie, waarvoor hij vanaf november in aanmerking komt. Als het lukt om een donor te vinden en de donorlong slaat aan, kan hij nog ongeveer 10 jaar leven. “Dan ben ik 68 jaar en houdt het leven voor mij op.”
Hip keukenblad
De longaandoening van Prins ontstond pas na verloop van jaren. Maar er is een nieuw gevaar: acute silicose. Een ziekte die alles te maken heeft met de opkomst van keukenbladen van composiet. Die zijn heel hip. Populaire tv-programma’s als Kopen zonder kijken prijzen ze voortdurend aan.
Composiet is gemalen kunststeen, die bij elkaar wordt gehouden door een soort lijm. Het voordeel van dit materiaal is dat je het kunt krijgen in alle kleuren van de regenboog. Maar, zegt hoogleraar Hans Kromhout (Universiteit Utrecht), die gespecialiseerd is in arbeidshygiëne en epidemiologie: “Het werken met composiet is niet zonder risico.”
“Het heeft een veel hoger percentage gevaarlijke stof (silica) dan natuursteen of graniet. Als het blad eenmaal in de keuken ligt, is er geen enkel gevaar. Ook in de fabrieken worden werknemers beschermd door aanwezige afzuiging en omdat ze werken met waterfrezen. Maar een extra gat boren voor een kraan of een hoekje eraf om het blad in de keuken passend te maken, kan op locatie niet veilig. Het risico op acute silicose voor keukenboer-klussers is zo groot, dat Australië het gebruik van composiet sinds 1 juli 2024 heeft verboden", aldus Kromhout. Dat verbod is voor hem reden om verder onderzoek te doen naar het gebruik van gevaarlijke stoffen in de bouw in Nederland.
De tekst gaat verder onder het tipblok.
Oproep
Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, een instituut dat beroepsziektemeldingen registreert, meldt dat 4100 mensen in ons land ziek zijn als gevolg van ongezond en onveilig werk, 3000 van hen zijn ziek geworden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. In Nederland zijn op dit moment 25 mensen met silicose, blijkt verder uit een rondvraag van longarts Henk Kramer van het Groningse Martini Ziekenhuis onder zijn collega’s. Dat is het topje van de ijsberg, volgens Hans Kromhout, vooral omdat veel zzp-ers in de bouw werken die niet via een bedrijfsarts in beeld komen bij longartsen.
Tegemoetkoming vanaf 1 juli
Per 1 juli van dit jaar zullen silicose en longkanker ook onder de Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten vallen. Deze regeling voorziet in de erkenning van beroepsziektes en de verstrekking van een eenmalige uitkering van ongeveer 25.000 euro voor de slachtoffers ervan.
Prins vindt het moeilijk om in te schatten of hij straks ook kans maakt op die tegemoetkoming. “Een longarts moet eerst vaststellen dat de langdurige blootstelling aan stof in mijn werkcarrière uiteindelijk geleid heeft tot silicose. Die beoordeling is bij mij nog niet gedaan. Ik zit nu twee jaar thuis, en ben pas drie weken geleden volledig afgekeurd.”
Heb jij een stoffengerelateerde beroepziekte?
En ben je op zoek naar meer informatie? Dan kun je onder andere terecht bij de Long Alliantie Nederland, ook voor de werk- en longencheck. Of lees meer over het onderwerp op opgelucht.nl.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
