'Ik was een zzp’er van 28 jaar en de wereld lag aan mijn voeten. Ik had me nooit verdiept in een arbeidsongeschiktheidsverzekering.’ Maar dan krijgt Inger van Nes (33) een fietsongeluk en heeft zij van de ene op de andere dag geen inkomen meer. We komen met haar in contact voor ons onderzoek Zelfstandigen zonder verzekering. ‘Het was mijn eigen schuld, maar de gevolgen zijn heftig’.
Van Nes studeerde psychologie en theologie en heeft op het moment van het ongeluk twee goedlopende ondernemingen. Zo was ze bestuurder van de VUvereniging en gaf ze jonge mensen advies en training op het gebied van sociaal ondernemerschap. ‘Ik werkte 5 dagen in de week en kon er heel erg goed van rondkomen. Dat veranderde allemaal die ene dag.’
Het ongeluk
Het gebeurde op 28 augustus 2014 om half vijf ‘s middags. Van Nes was op weg naar een vergadering toen ze een andere fietser inhaalde. ‘Zij maakte een slinger en ik botste met mijn fiets op een lantaarnpaal en sloeg vervolgens met mijn hoofd op de grond.’ Ze werd in kritieke toestand met de ambulance naar het AMC in Amsterdam gebracht. ‘Daar hebben ze me een week in slaap gehouden en ben ik aan mijn hoofd geopereerd, waarbij ze tijdelijk een stukje schedel van mijn voorhoofd hebben weggehaald.’ Een maandenlang herstel in een revalidatiecentrum volgde.
Zwarte gaten
Van Nes heeft blijvend hersenletsel. ‘Er zitten allemaal zwarte gaten in mijn hersenen. En dat gaat niet meer over.’ Hierdoor heeft ze minder energie, reageert ze sterker op prikkels en heeft ze vaak hoofdpijn. Het is hierdoor voor haar onmogelijk om terug te keren in haar baan als zzp’er, waarbij ze 5 afspraken op een dag had, veel moest schakelen en het gevoel had dat ze de wereld aankon. ‘Dat gevoel is echt weg. Het letsel heeft mijn karakter veranderd. Die ‘doenersmentaliteit’ die je als zzp’er echt nodig hebt om je hoofd boven water te houden, en veel ballen tegelijk in de lucht te houden, heb ik niet meer. Ik ben tegenwoordig veel angstiger, en bang om aan dingen te beginnen. Bang dat ik het niet aan kan.’
Aangewezen op de bijstand
Van Nes had net als veel andere zelfstandigen voor het ongeluk géén arbeidsongeschiktheidsverzekering afgesloten. ‘Daar zat geen bepaalde gedachte achter. Ik had me er gewoon nog niet in verdiept.’ In 2016 was slechts 19 procent van de 895 duizend zelfstandigen zonder personeel met een hoofdinkomen uit ondernemerschap verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. In 2011 betaalde nog ruim 23 procent van de zzp’ers premie voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering, blijkt uit cijfers van het CBS. Achteraf vindt Van Nes dat naïef van zichzelf. ‘Je staat er niet bij stil. Maar je inkomen valt echt vanaf de eerste dag weg. Gelukkig had ik wel wat spaargeld, maar als je langdurig arbeidsongeschikt raakt zoals ik, red je het daar niet mee. Ik was aangewezen op de bijstand, minder dan een derde van het inkomen dat ik als zzp’er verdiende.’
Nooit meer 40 uur werken
Van Nes maakt plannen om weer aan het werk te gaan. Maar wat ze precies wil gaan doen weet ze nog niet. ‘Ik zal nooit meer op hetzelfde niveau kunnen functioneren als 5 jaar geleden. Ik kan hooguit één afspraak per dag hebben en niet langer dan 3 uur werken.’ Inmiddels heeft ze wel een schikking getroffen met de verzekeraar van de fietser die het ongeluk veroorzaakte. Dat geeft haar voor de komende jaren iets meer financiële ruimte. ‘Ik kan het een paar jaar redden, maar daarna moet ik echt weer aan het werk. Alles liever dan weer die verschrikkelijke bijstand in.’
Leg desnoods flyers neer met mijn verhaal!
KvK moet starters informeren
Ze heeft goede hoop dat het haar gaat lukken. Maar ze wil met haar verhaal wel andere zzp’ers waarschuwen voor de gevolgen als je net als zij géén arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluit. Het maakt haar boos dat de overheid op dit gebied zo weinig geregeld heeft. ‘Particuliere broodfondsen schieten als paddenstoelen uit de grond, maar die keren maximaal twee jaar uit. Dat is echt iets anders dan een collectieve regeling voor zelfstandigen. Daar heeft Den Haag op dit moment geen oplossing voor’. Daarom pleit ze voor een verplichte verzekering voor zelfstandigen. Maar daar is politiek gezien op dit moment onvoldoende draagvlak voor. ‘Maar alsjeblieft, wijs starters op de gevaren zodra ze zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel,’ stelt Van Nes verontwaardigd. ‘Leg desnoods flyers neer met mijn verhaal!’
Groenlinks wil verplicht gesprek aov
Haar oproep sluit aan bij het pleidooi van verzekeraar Centraal Beheer eerder deze week, om startende ondernemers te verplichten zich te oriënteren op voorzorgsmaatregelen voor arbeidsongeschiktheid. De Kamer van Koophandel zou starters hier standaard op moeten te wijzen. Uit onderzoek van de financieel dienstverlener blijkt dat een kwart van de ondernemers niet voorbereid is op arbeidsongeschiktheid. Onder startende ondernemers is dit bijna dubbel zoveel, namelijk 43%.
Groenlinks-Kamerlid Paul Smeulders zegt in een gesprek met BNR Nieuwsradio dat hij het plan van Centraal Beheer een goede eerste stap vindt. Wat hem betreft zouden belastingvoordelen zoals de zelfstandigenaftrek moeten vervallen als zzp’ers geen verplicht gesprek voeren over arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. 'De zelfstandigenaftrek is ooit bedoeld als compensatie voor arbeidsongeschiktheid en pensioen', zegt Smeulders. Zelfstandigen zouden van het uitgespaarde geld een pensioenregeling en arbeidsongeschiktheidsverzekering af kunnen sluiten. Smeulders: 'Ondernemers zijn daar niet veel mee bezig, dat is volstrekt begrijpelijk, maar de effecten op termijn kunnen groot zijn.'
