Veel zelfstandig ondernemers hebben het zwaar door de coronacrisis. Voor ons lopend onderzoek naar zzp’ers en schulden, krijgen we diverse tips binnen van zzp’ers die, ondanks de overheidssteun, in zwaar weer zitten. “Mensen die nu in de Tozo (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers, red) zitten, worden teruggeworpen op het bijstandsniveau. Daar zijn hun vaste lasten vaak niet op berekend. We zien nu dan ook vaak schulden ontstaan”, zegt Manon Berger, ondernemersadviseur bij het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf.
“Mijn vriendin en ik zijn beide werkzaam in de muzieksector. Als we uitgaan van de uitkering waar we nu recht op hebben, moeten we rondkomen van vijftienhonderd euro in de maand terwijl onze huur al dertienhonderd is”, zegt Robin, die normaliter zijn brood verdient als drummer en zanger. Ook geeft hij samen met zijn vriendin zangles. Dankzij een spaarpotje konden ze het hoofd net boven water houden de afgelopen maanden.
Geen inkomsten
Festivals werden gecanceld, veel popconcerten gingen niet door, er waren minder voorstellingen geboekt. “Voor het publiek is het jammer dat er geen festivals zijn, voor de mensen die er werken is het een faillissementspolonaise”, zegt theatermaker Bram die zijn inkomsten hard achteruit zag gaan de afgelopen maanden. In maart had hij nog bijna tachtig voorstelling gepland, die zijn allemaal afgezegd. En dat drukt ook een stempel op de komende periode.
“In de zomer verdien ik mijn gehele jaar”, motiveert hij. “In de winter werk ik bijvoorbeeld aan mijn acquisitie, de planning en de productie van mijn nieuwe voorstelling. Nu heb ik geen inkomsten, dus ook niet voor het komende half jaar om van te leven.” Overheidssteun ontvangt hij wel, maar met duizend euro aan vaste lasten is dat voor hem niet meer dan een fooi. “Ik ben blij dat ik geen kinderen heb”, zegt Bram vanuit de gedachte dat dit nog een extra kostenpost is. En toen kreeg hij ook nog corona. “Dat is echt geen sinecure. Ik ben weer hersteld, maar nog steeds erg moe. Na drie uur werken, kan ik echt niks meer.” Hij vervolgt: “Ik heb vrienden gevraagd of ik geld kan lenen, met tranen in mijn ogen.”
Harde klappen
Niet alleen zelfstandigen in de culturele sector voelen de harde klappen, ook uit andere hoeken teren zzp’ers in op hun buffers. Zoals Dascha met haar diëtistenpraktijk en haar partner die zelfstandig personal trainer is. Samen zagen ze hun inkomen dit voorjaar als sneeuw voor de zon verdwijnen. “Het duurde behoorlijk lang voordat de Tozo er kwam, en met vijfduizend euro aan vaste lasten gaat het snel.” De financiële reserves die ze had, gingen op aan de huur en andere onkosten. “Het spaargeld dat ik had opgebouwd voor mijn pensioen en arbeidsongeschiktheid, heb ik nu niet meer.”
Bijstandsniveau
In maart kwam de eerste overheidssteun voor zzp’ers. “Met deze regeling willen we inkomen en kapitaal bieden zodat zelfstandig ondernemers zich gesteund voelen en dat we gezamenlijk zo goed mogelijk door deze lastige periode heen komen”, zei toenmalig staatssecretaris Tamara van Ark over de Tozo. Hoewel de overheidssteun in deze economisch lastige periode voor velen een welkome gift is, melden meerdere tipgevers aan De Monitor dat ze nauwelijks kunnen rondkomen van de Tozo, de steunmaatregel die het kabinet invoerde voor zzp’ers in coronatijd. Iemand boven de 21 jaar krijgt bijvoorbeeld 1059 euro, een stel waarbij beide partners zzp’er zijn krijgt 1512 euro per maand. Deze inkomenssteun is afgestemd op bijstandsniveau, terwijl de huur en andere vaste lasten afgestemd zijn op iemands inkomen.
Uit cijfers die De Monitor opvroeg bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, blijkt dat er vanaf juni tot en met september veel minder aanvragen zijn geweest voor overheidssteun.
Aanvragen overheidssteun door zzp’ers:
Tozo 1 (maart t/m mei 2020): 374.000
Tozo 2 (juni t/m september 2020): 124.000
Deze geschatte aanvragen zijn gebaseerd op gegevens van gemeenten, ongeveer 90 procent deed een aanvraag voor een uitkering levensonderhoud en ongeveer 10 procent een aanvraag voor een lening.
Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Opvallend is dat de Tozo 2 bijna een derde is van wat er in de eerste periode is aangevraagd. Volgens een woordvoerder van het ministerie komt dat omdat veel zzp’ers ander werk gingen zoeken of in loondienst zijn getreden. Een andere oorzaak is de partnerinkomenstoets, die vanaf de tweede periode een vereiste werd. Via deze toets werd het inkomen van de partner ook meegeteld bij het bepalen van de hoogte van de aanvullende uitkering. Ook voor de Tozo 3-periode, die van oktober dit jaar tot en met juni 2021 loopt, is een partnertoets nodig. Het aantal aanvragen over die periode is nog niet bekend.
“Er zijn natuurlijk ook zzp’ers waarbij het nu hartstikke goed gaat, maar de mensen die in de Tozo zitten, zitten er niet in voor de lol”, zegt Manon Berger. Ze is ondernemersadviseur bij het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (IMK) en helpt zzp’ers met hun financiële problemen. “Mensen die nu in de Tozo zitten, worden teruggeworpen op het bijstandsniveau. Daar zijn hun vaste lasten vaak niet op berekend. We zien nu dan ook vaak schulden ontstaan.”
