Als jongeren eenmaal één schuld hebben, komen daar vaak snel nieuwe bij. Ruim een kwart van de jongeren (18-25 jaar) maakt op korte termijn een extra schuld, terwijl de oude nog niet altijd is afbetaald. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer, dat navraag deed bij drie van de grootste gerechtsdeurwaarders in Nederland.

Onderzoeksprogramma Pointer (KRO-NCRV) vroeg incasso-en gerechtsdeurwaardersorganisaties GGN, Flanderijn en Syncasso hoe vaak de eerste schuld van een jongere leidt tot een stapeling van schulden. Gezamenlijk behandelen zij zo’n honderdduizend schuldendossiers van jongeren.

Uit de navraag blijkt dat ruim een kwart van de jongeren (28,6%), soms nog voordat de eerste schuld is afgelost, binnen twee jaar een extra schuld maakt. Bij schulden die ontstaan door het niet betalen van de zorgverzekering ligt dat percentage nog hoger. Voor bijna de helft van de jongeren (48,5%) betekenen betalingsproblemen rondom de zorgpremie het begin van een schuldenstapeling.

Zorgelijke cijfers

“Zorgelijke cijfers”, reageert Flanderijn-directeur Michel van Leeuwen op de bevindingen van Pointer. “Wanneer je schulden niet tijdig oplost kunnen die veel impact hebben op je latere toekomst. Denk aan het niet kunnen kopen van een huis maar ook aan stress en gezondheidsklachten.”

Thalissa

Na jaren is Thalissa (26) eindelijk schuldenvrij: ‘Je ademt, je eet, je drinkt, dat is het.’

Als Thalissa achttien wordt, belandt ze vrijwel direct in diepe schulden. Ze opent geen enveloppen meer en negeert de deurbel uit angst voor deurwaarders.

Ook GGN-directeur Arno Flanderijn is verontrust over de schuldenstapeling onder jongeren: “Dat de cijfers zo hoog zijn, is zorgelijk. Deze groep staat aan het begin van hun werkzame leven, zonder de juiste hulp is de financiële achterstand lastig in te lopen.”

Overvallen door het leven

Zo’n snelle stapeling van schulden overkwam Thalissa (26) uit Gouda. Op haar achttiende verjaardag stopte de reiskostenvergoeding die ze via jeugdzorg vergoed kreeg: “Ik zat op een school waar ik iedere dag best ver naartoe moest reizen. Plotseling moest ik de reiskosten zelf betalen. Maar ik had geen spaargeld, helemaal niks. Vlak daarna kwam daar ook nog de zorgverzekering bij. Die kan je dan ook niet betalen.”

“Jongeren schamen zich er vaak voor om over geldzorgen te praten. Dat moet beter bespreekbaar worden."

De schuldenstapeling werd Thalissa te veel, op het hoogtepunt bedroeg haar schuld 70.000 euro: “Eerst denk je: ik los het allemaal wel op. Maar de realiteit haalt je in, de kosten bleven maar komen. Op een gegeven moment ben ik echt het overzicht kwijtgeraakt. Ik werd overvallen door het leven.” Met hulp van de gemeente is ze inmiddels bijna uit de schulden: “Nu gaat het gelukkig goed, maar mijn leven heeft een paar jaar stilgestaan.”

Stijgende kosten, onzekere inkomens

De drie gerechtsdeurwaarders zien het aantal jongeren (18-25 jaar) met schulden al jaren stijgen. Volgens Syncasso-CEO Michaël Brouwer heeft dat een aantal oorzaken: “Veel jongeren hebben te maken met stijgende kosten van levensonderhoud, onzeker inkomen en soms gebrek aan financiële kennis. Daarnaast kunnen impulsaankopen en onvoldoende inzicht in hun financiële situatie ervoor zorgen dat ze in de problemen komen. Om hier meer over te leren zijn we samen met de Hogeschool van Amsterdam een onderzoek gestart naar waarom jongeren hun zorgpremie niet betalen.”

Melvin

Melvin wil taboe over armoede doorbreken: ‘Zonder vrienden en familie had ik onder een brug moeten slapen.’

Melvin Doornbos (27) groeit op in armoede. Inmiddels probeert Melvin andere jongeren te helpen met zijn verhaal: “Mijn belangrijkste tip: trek zo snel mogelijk aan de bel.”

Schaamte is volgens Michel van Leeuwen (Flanderijn) een belangrijke reden waarom stapeling van schulden veel voorkomt: “Jongeren schamen zich er vaak voor om over geldzorgen te praten. Dat moet beter bespreekbaar worden. Ook de verleidingen van Buy Now, Pay Later-diensten spelen volgens hem een rol: “Door het gemak waarmee producten via methoden als Klarna en Riverty gekocht kunnen worden, werken jongeren met bestaande schulden zich verder in de problemen.”

Hij denkt dat een deel van de oplossing bij financiële educatie op scholen ligt: “Jongeren zijn vanaf 18 jaar volwassen en financieel verantwoordelijk, maar hebben vaak niet voldoende kennis over wat er op dat gebied van hen wordt verwacht.” Daarnaast moeten schuldeisers jongeren als een aparte doelgroep zien: “We zien bijvoorbeeld dat jongeren veel liever whatsappen dan bellen. Zorg dat je als schuldeiser hierop bent ingericht.”

Trek zo snel mogelijk aan de bel

Tot slot roept Van Leeuwen jongeren met betalingsachterstanden op om zo snel mogelijk contact op te nemen met de schuldeiser of het gerechtsdeurwaarderskantoor: “Vaak is een betalingsafspraak mogelijk of kun je geholpen worden richting passende hulp. Wanneer je dat niet doet is de kans groter dat er allerlei extra gerechtelijke en deurwaarderskosten bijkomen.”

Erik Scherder over schulden

Waarom jongeren extra gevoelig zijn voor achteraf betalen: ‘Brein dertig jaar nodig om te rijpen.’

Hersenwetenschapper Erik Scherder ziet de gevaren voor jongeren: “De rem in je hersenen die impulsen controleert is dan nog niet volledig ontwikkeld."

Arno Flanderijn (GGN) ziet daarin ook een rol voor gemeenten weggelegd: “Jongeren moeten in een zo vroeg mogelijk stadium hulp op maat ontvangen. Niet alleen wanneer zij er zelf niet meer uitkomen, maar proactief bij de eerste schuld waarvoor wij worden ingeschakeld. Samenwerking met de gemeenten op het gebied van onder andere vroegsignalering is daarbij essentieel.”

Bekijk hieronder de uitzending van Pointer over jongeren en schulden:

Eigen schuld, dikke bult
25 min 37 s

Nog steeds belanden veel jongeren in de schulden. Experts wijzen op het toenemend aantal digitale verleidingen dat voor jongeren op de loer ligt, zoals de mogelijkheid om spullen achteraf te betalen. Is het jongerenbrein wel bestand tegen zulke verleidingen? Wie eenmaal schulden heeft, komt daar nog maar lastig vanaf. Sommige gemeenten experimenteren met het afkopen van schulden van jongeren in ruil voor een maatschappelijke tegenprestatie. Zo werd Thalissa (26) na een aantal moeilijke jaren schuldenvrij. Maar niet alle gemeenten zijn overtuigd van deze methode. Hoe helpen we jongeren met schulden het best?

Dossier Schuld
Eén op de elf huishoudens heeft problematische schulden. Dat heeft een grote impact op hun leven en het kost de maatschappij een flinke som geld. Tegelijkertijd lukt het niet goed om mensen in de schulden te helpen. Dat kan eerlijker. Daarom besteedt KRO-NCRV vanaf 21 augustus in meerdere programma’s aandacht aan het thema schulden.

Ontdek hier meer: kro-ncrv.nl/schuld

Dossier Schuld

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.

Makers

Redacteur

Samen komen we verder

Ons onderzoek begint bij jou. Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Documentatie uploaden
CAPTCHA
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.

Bedankt, je tip is verstuurd

Wat gebeurt er nu met mijn tip?

Bedankt dat je de tijd hebt genomen om het tipformulier in te vullen. Je tip is verstuurd naar de redacteur van het onderzoek. Wij publiceren niets met naam en toenaam zonder contact met je op te nemen. Soms krijgen we zoveel tips binnen dat het ons helaas niet lukt om iedereen een persoonlijke reactie te sturen. We vragen je begrip hiervoor. 

Benieuwd naar de impact van eerdere tips?

Van kamervragen tot petities en maatschappelijk debat: samen met jou pakken we systemisch falen en onrecht aan. Benieuwd naar de impact van eerdere onderzoeken en ingezonden tips? Bekijk dan nu ons track record.