Demissionair minister van Sociale Zaken Mariëlle Paul (VVD) heeft een plan tegen uitbuiting van arbeidsmigranten zonder formeel overleg met sociale partners en de uitzendbranche van tafel geveegd. Dat bevestigen de Sociaal Economische Raad (SER), vakbonden FNV en CNV, de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) en stichting Fairwork aan Pointer. Paul had naar eigen zeggen juist wél ruggespraak met hen gehouden.
De aankondiging van het overeind houden van de zogeheten inhoudingsmogelijkheid minimumloon kwam, één dag na de verkiezingen, voor velen als verrassing. Volgens het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) was de maatregel wel degelijk besproken. Tegen NRC zei een woordvoerder dit weekend dat de gesprekken bedoeld waren "om een zo breed mogelijk geluid te horen over wat er leeft". Uit Pauls openbare agenda blijkt dat er op 1 oktober inderdaad gesprekken zijn geweest met de betrokken organisaties. SER-voorzitter Kim Putters kwam om het over recente adviseringen te hebben en met Fairwork en de ABU sprak Paul over de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta).
Het gesprek met Dick Koerselman en Piet Fortuin van respectievelijk FNV en CNV ging over 'arbeidsmarktbeleid'. Hun woordvoerders en die van de SER, ABU en Fairwork bevestigen de gesprekken, maar zeggen elk afzonderlijk van elkaar dat die niét over de inhoudingsmogelijkheid voor huisvesting gingen.
Uitbuiting door uitzendbureaus tegengaan
Waar het om gaat: de regeling waarmee uitzendbureaus in ruil voor huisvesting een kwart van het minimumloon mogen inhouden op het salaris van arbeidsmigranten, zou stapsgewijs worden afgebouwd. Met 5 procent per 1 januari aanstaande, om op nieuwjaarsdag 2030 op 0 procent uit te komen. Het wetsvoorstel voor afschaffing kwam van Pauls voorganger Eddy van Hijum (NSC) en was bedoeld om uitbuiting door uitzendbureaus tegen te gaan en arbeidsmigranten minder afhankelijk te maken.
In een door Van Hijum uitgezette verkenning pleitten FNV en de Arbeidsinspectie vóór afschaffing van de regel. Volgens de Arbeidsinspectie zorgt die voor "verkeerde prikkels, zijn de misstanden groot en doen zich deze al jaren voor". FNV vindt dat de inhoudingsmogelijkheid "een verdienmodel in stand houdt dat juist misstanden en afhankelijkheid veroorzaakt". Vakbond CNV was gematigd positief. Brancheorganisaties die de uitzendbureaus vertegenwoordigen, de ABU en NBBU, wilden de regeling handhaven.
In stukken van het ministerie is te lezen dat ambtenaren het kabinet eind augustus adviseerden de regeling af te bouwen en over vijf jaar op 0 procent uit te komen: "Hiermee wordt een ongewenst verdienmodel tegengegaan en de ongewenste afhankelijkheid tussen de werkgever en de werknemer/arbeidsmigrant verkleind."
Plan niet ingebracht in ministerraad
Omdat van Hijum (en de rest van de NSC-fractie) 2 dagen vóór dat advies was afgetreden, schoof de besluitvorming door naar Mariëlle Paul. Zij kreeg op 18 september de stukken op haar bureau, met het advies ze in de ministerraad in te brengen. Op 23 september besloot de VVD’er dat niét te doen, ondanks stevige adviezen van onder andere de Arbeidsinspectie.
In de bekendmaking schrijft het ministerie: "Het risico bestaat dat de afbouw van de inhouding op dit moment meer nadelen dan voordelen voor de arbeidsmigrant heeft." Het wetsvoorstel is door tussenkomst van Paul niet beoordeeld door de ministerraad, de Raad van State of de Tweede Kamer.
Reactie ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Volgens het ministerie berust de situatie op een misverstand, dit weekend ontstaan na vragen van NRC over contact op 1 oktober met ABU. Paul had die dag kennismakingsgesprekken met ABU, de vakbonden, SER en Fairwork. Daarnaast stond op 1 oktober een overleg van de Regiegroep Stichting van de Arbeid (STvdA) op de agenda, waarin het kabinet, vakbonden en werkgevers periodiek overleggen over de arbeidsmarkt. FNV en CNV zijn partij in deze overleggen, waar het kabinet wordt vertegenwoordigd door beleidsmedewerkers. Daar is het onderwerp op 1 oktober wél besproken, zegt een woordvoerder van SZW dinsdag. Dit overleg is vertrouwelijk. Toch zouden Pauls kennismakingsgesprekken en dit overleg, in woordvoering naar NRC met elkaar verward zijn.
Omdat het overleg van de STvdA vertrouwelijk is, wil vakbond CNV desgevraagd niet reageren op wat daarin op 1 oktober is besproken. De FNV wel, nu het ministerie als eerste de vertrouwelijkheid schendt. De vakbond bevestigt de lezing van het ministerie maar benadrukt dat Pauls beslissing in het overleg als niet onderhandelbaar werd gepresenteerd: "Er was geen enkele discussie over mogelijk. Dat leidde bij alle aanwezige tot enorme verbazing."
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
