Op dit moment overweegt het kabinet – tegen eerdere beloften in – de gasproductie in Groningen weer te verhogen. Dat zou nodig zijn vanwege de hoge gasvraag en afspraken met Duitsland.

Maar de toezichthouder ziet dat in dit geval vooral problemen toenemen. “Vanuit mijn perspectief op de veiligheid van de mensen in Groningen is de gaswinning omhoog echt een slecht idee”, zegt inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren. “Onvoldoende huizen zijn versterkt en vele bewoners hebben ook nog niet te horen gekregen óf hun huis voldoet aan de veiligheidsnorm.” De instantie geeft in maart een officieel advies, voor april neemt het kabinet een besluit.

Versterken
De overheid schond al meer beloftes in Groningen. Nadat in 2012 de eerste zware aardbeving plaatsvond, moesten veel huizen worden hersteld en versterkt, om instorten te voorkomen.

Van die versterkingsoperatie is weinig terecht gekomen. Nu 10 jaar later is slechts tussen de 10% en 15% aangepakt en zijn veel woningen niet eens geïnspecteerd. Als ze wel gecontroleerd zijn, wachten inwoners al jaren tevergeefs op het rapport. “Je wordt gewoon besodemieterd”, vertelt gedupeerde bewoner Hans Latour.

In dit tempo lukt het ook niet de eigen overheidsdoelen te halen. In 2028 moeten alle betrokken woningen zijn aangepakt, maar dat gaat met hooguit 500 woningen per jaar terwijl er nog zo’n 13.000 wachten. Daarbij zijn er grote verschillen. Pointer verbleef 3 dagen in het Groningse Zeerijp, het epicentrum van het aardbevingsgebied, en trof onder meer een huis dat werd gesloopt vanwege instortingsgevaar, terwijl de inwoner van een vergelijkbaar huis ernaast al jaren wacht óf haar huis voldoet aan de veiligheidsnorm.

“Koop de NAM uit”
De aanpak is stroperig en maakt burgers soms zelfs ziek, ziet de Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen. Het steeds terugkomen op afspraken is volgens hem zelfs “schadelijk voor de leefsituatie van mensen.”

Ook de Algemene Rekenkamer, die toeziet op de overheidsuitgaven, maakt zich zorgen om de traagheid in de versterkingsoperatie. De inspectiekosten zijn disproportioneel: 50.000 euro per woning. “En dan is er nog geen baksteen verplaatst,” aldus de Rekenkamer. Deze kosten zijn hoog omdat de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) per woning een uitgebreid inspectierapport vereist, voordat eventuele schade wordt vergoed. “Maak een afkoopregeling met de NAM dan kan ook de operatie sneller en met minder kosten verlopen.”

Vrijdag heeft de NAM laten weten dat ze een onafhankelijke derde inschakelen om het geschil met de overheid over de kosten voor schadeherstel en de versterkingsoperatie te beslechten. Ook heeft de NAM gezegd wel open te staan voor een eventuele afkoopregeling.