Voor mensen met een arbeidsbeperking is het niet eenvoudig een geschikte baan te vinden. Zeker wanneer er door hun beperking wat meer begeleiding of hulp noodzakelijk is. Voor mensen met minimaal 35 procent arbeidsvermogen zijn er zogenoemde ‘beschutte werkplekken’ nodig. Gemeenten moeten die werkplekken realiseren, maar lang niet iedere gemeente heeft dit op orde.
De verschillen tussen gemeenten zijn daarbij erg groot, ziet Marco Schipper, bestuurder bij de FNV. “Woon je in de ene gemeente dan heb je geluk, en in de andere gemeente heb je pech. Dat is triest. Het is echt een politieke keuze per gemeente.”
Wachtlijsten
De route naar een beschutte werkplek gaat langs het UWV. Die geeft een indicatie af bij een arbeidsvermogen vanaf 35% arbeidsvermogen. Iedereen kan dat zelf aanvragen, maar ook een gemeente kan dat doen. Met een indicatie in de pocket heb je vervolgens recht op een beschutte werkplek. Maar uit cijfers van het UWV blijkt dat er 3944 mensen met een indicatie wachten op een werkplek. (In 2022 zijn er 11.976 mensen met een indicatie beschut werk, waarvan er 8032 werkzaam zijn).
Luister de Pointer-uitzending:
Onbeschut werkloos
Beschut werk
Hoe kan dat? Gemeenten zijn tenslotte verantwoordelijk voor het vinden van beschut werk voor deze kwetsbare groep. Daarvoor krijgen ze zelfs jaarlijks van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een taakstelling opgelegd. Bijvoorbeeld voor Amsterdam is de taakstelling in 2022: 505 beschutte werkplekken en voor een kleine gemeente als Simpelveld 4.
De gemeenten zijn verplicht de beschutte werkplek te realiseren, maar het ministerie handhaaft hier niet op. Per werkplek krijgt een gemeente 8600 euro van het Rijk om begeleiding te bekostigen. Dat is niet genoeg, zegt de Vereniging Nederlandse Gemeenten.
Bijzonder is dat de gemeenten het geld niet krijgen voor de realisatie, maar voor de taakstelling. Neem het voorbeeld Amsterdam, voor de taakstelling van 505 werkplekken ontvangt de gemeente ruim 4 miljoen euro, de gemeente realiseerde 330 werkplekken, rest dus een overschot van 1,5 miljoen euro.
Daardoor is er de mogelijkheid om het geld aan andere dingen uit te geven. Door het gebrek aan handhaving, zijn mensen met een arbeidsbeperking de dupe, vindt Schipper. “Den Haag moet veel strenger optreden tegen gemeenten die te weinig beschut werk realiseren.”
Postcode ongelijkheid
Gemeenten interpreteren de taakstelling op verschillende wijze. Veelal zien ze de taakstelling als een raming. Een rondgang langs een aantal gemeenten levert een wisselend beeld op. De gemeente Maastricht heeft een taakstelling van 112 beschutte werkplekken, maar heeft geen enkele gerealiseerd. Er werden 17 positieve adviezen beschut werk afgegeven door het UWV, deze mensen werden wel met loonkostensubsidie aan werk geholpen, maar niet op een beschutte werkplek.
Er zijn ook gemeenten die zelfs boven de taakstelling presteren. De gemeente Emmen bijvoorbeeld heeft 100 beschutte werkplekken gerealiseerd terwijl ze een taakstelling heeft van 70. Het is dus afhankelijk waar je woont of je makkelijk op een beschutte werkplek aan de slag kunt.
Gemeenten lopen geld mis
Bij 120 gemeenten staat de teller voor de taakstelling beschut werk op nul, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau Statistiek (CBS). ‘Dat kan grote gevolgen hebben, zegt Martin Heekelaar, onderzoeker bij Bureau Berenschot. Als de registratie van de beschutte werkplekken niet goed geregeld is, lopen gemeenten een extra bedrag van 6.600 euro per beschutte werkplek mis in het gemeentefonds. Veel gemeenten weten dit niet’, zegt Heekelaar.
“Bovendien is er vaak meer geld beschikbaar dan gemeenten denken”, weet Heekelaar. Dit geld zit vaak goed verstopt, ook voor gemeenten is beschut werk enorm ingewikkeld. Daar is ook een rol voor gemeenteraden weggelegd, zegt hij. “Gemeenteraden moeten goed opletten.” Er zijn namelijk drie geldstromen waar de gemeenten gebruik van kunnen maken: de loonkostensubsidie, een bedrag van 14000 euro; subsidie beschut werk 8600 euro en als de beschutte werkplek is gerealiseerd: 6600 euro. Alles bij elkaar 29.200 euro. Voor wethouders is het lastig omdat ze dit geld voor een deel moeten claimen vanuit het gemeentefonds.
Reactie ministerie
Het is ook de gemeenteraad die de controlerende taak heeft, schrijft het ministerie desgevraagd.
Wel heeft de inmiddels demissionair minister Schouten met de VNG afgesproken dat gemeenten een extra inspanning moeten leveren om de achterstanden die er zijn op de doelstelling van beschut werk in te lopen.
Oproep
Heb jij een indicatie voor een beschutte werkplek, maar sta je nog steeds op een wachtlijst? Of denk je dat je recht hebt op een beschutte werkplek, maar is deze afgewezen? We horen graag jouw verhaal.
