Blog 5: The Biggest Loser

Dat een crashdieet niet goed voor je is, weten veel mensen inmiddels gelukkig wel. Want wat gebeurt er? De ‘hamster in je hoofd’ (zie het filmpje hieronder) schrikt zich wild omdat hij te weinig eten krijgt. Als reactie zet hij je stofwisseling in de spaarstand. Dat betekent dat je hamster je rustmetabolisme, dat verantwoordelijk is voor zo’n 60 tot75 procent van je energieverbruik, terugschroeft: je hartslag wordt langzamer, je temperatuur gaat omlaag en je totale energieverbruik wordt minder. Als je na je crashdieet weer ‘normaal’ gaat eten, zul je dus aankomen, want wat eerder normaal was, is nu te veel geworden.

Ken jij de hamster in je hoofd al? Zo niet, kijk dan het filmpje hieronder.

Dat dit effect er is, weten we al een tijdje. Nieuw onderzoek laat zien dat dit effect ook niet zomaar verdwijnt: het houdt járen aan. Hoe weten ze dat? Een Amerikaanse obesitasonderzoeker had de briljante ingeving om zestien deelnemers van afvalwedstrijd The Biggest Loser (vergelijkbaar met Obese op de Nederlandse tv, red.) te blijven volgen na hun deelname aan het programma waarin ze extreem sportten en 65 procent minder calorieën mochten eten dan normaal om af te vallen. De onderzoeker deed nieuwe metingen bij de deelnemers 6 jaar na het programma, om te kijken wat er veranderd was. Hij had verwacht dat de stofwisseling van de deelnemers wel weer op het oude niveau zou zijn.

Niets bleek minder waar: het rustmetabolisme van de deelnemers was gemiddeld nog steeds 500 calorieën lager dan voor het programma. Daarnaast hadden de deelnemers na 6 jaar gemiddeld weer twee derde van het gewicht dat ze waren afgevallen terug. (Dat wil overigens niet zeggen dat ze niks bereikt hebben: ze hadden nog steeds een 12 procent lager gewicht dan voor deelname, wat medisch zeker van belang is.).

Ik vind het interessant omdat niet alleen een crashdieet, maar ook medicijnen kunnen maken dat je snel veel afvalt. Soms wel 25 procent van je gewicht in een paar maanden. Maar ook dan zal de hamster-in-nood wellicht de basale verbranding terugschroeven en wat gebeurt er dan als je stopt met de medicijnen? Ook dan zal je honger er misschien nog zijn en je basale verbranding laag blijven.

Al met al geeft het Biggest Loser-onderzoek maar weer aan hoe ingewikkeld ons metabolisme is en dat je ook niet zomaar in korte tijd van vet afkomt door minder te eten en veel te sporten. We moeten dus veel meer doen om overgewicht te voorkomen; als je het eenmaal hebt, kom je er maar moeilijk zonder schade vanaf.

Maarten Biezeveld is kinderarts en coach voor collega-artsen om een gezonde werk-privébalans te behouden.