“Eigenlijk was er toen weinig gezelligs aan”, vertelt Lex van Wietingen (67) nu vrolijk over zijn werk als zaaddonor. Hij zag in zijn omgeving hoe pijnlijk een onvervulde kinderwens kan zijn en besloot te helpen. “Dan zit je aan een bar van de kliniek, je krijgt een kopje koffie en als je wordt opgeroepen moet je een kamertje in. Daar lagen wat blaadjes voor hetero’s en homo’s. Dan vulde je een bekertje, je bent 25 dus dat lukt dan wel, en dat was het.” 

Allemaal anoniem, want zo ging dat in de jaren tachtig. De wensouders zwegen, de arts zweeg. En als een vrouw zwanger raakt, zou de zaaddonor nooit bekend worden. “Alle donoren deden dat anoniem en de kliniek raadde mij ook aan dat te doen. Ze vertelden dat er maximaal 25 kinderen zouden worden geboren, dat leek mij goed.’’  

Lotte 

Maar tijden veranderen. De donorkinderen van toen horen soms wél dat ze donorkind zijn, gaan op zoek naar hun biologische vader en komen dan in een levensoverheersende speurtocht. Want hoe vind je een anonieme zaaddonor uit de vorige eeuw?

Ook Van Wietingen hoorde de verhalen en stapte uit de anonimiteit. “Ik heb toen mijn donornummer op een afgeschermde facebookgroep gezet voor donoren en zoekende donorkinderen.” Het was meteen raak. Een vrouw, Lotte, had haar donornummer gevonden en geplaatst. Dat was dezelfde code en de foto’s lieten weinig te gissen over. Familie, zag Van Wietingen. 

En daar bleef het niet bij. Nóg een jonge vrouw was op zoek gegaan naar haar biologische vader en had zich gemeld in de besloten facebookgroep. Deze dertiger, Mara, had geen sterke uiterlijke overeenkomsten dus Van Wietingen zag aanvankelijk geen link. Maar de uitslag van een DNA-databank gaf toch een heldere uitslag: Lex van Wietingen is ook haar biologische vader.   

Erkennen

En daar begon voor hem een vraag. Beide vrouwen hebben geen wettelijke vader, die van Lotte was al overleden en Mara heeft die nooit gehad, zij is dochter van een alleenstaande en al overleden moeder. Zelf heeft Van Wietingen drie dochters met zijn vrouw. En met Lotte, en later ook Mara bouwde hij onderwijl een steeds betere band op. 

“Dus ik vroeg me af, kan ik hen erkennen als wettelijke dochters? En zouden ze dat willen?” Voor Mara bleek het eenvoudig: na even denken wilde ze dat. Omdat er nooit een andere vader is geweest, is inschrijven bij de gemeente voldoende.

Maar dat zat anders voor Lotte, want zij moest dan alsnog haar sociale vader – die ze haar hele jeugd als eigen vader heeft gezien – ontkennen. Dat mag alleen binnen 3 jaar nadat je hebt ontdekt dat je eigen vader niet je eigen vader is. Voor donorkinderen een zwaar obstakel, want dat je geen biologisch kind van je vader bent weet je soms wel. Maar wie is dán de vader? Die zoektocht kan zo meer dan 3 jaar duren, in het geval van Lotte zat er ruim 10 jaar tussen.

Er was een crowdfundingactie nodig, DNA-testen waarbij een arts de verwantschap officieel bevestigt en een gang naar de rechter. Pas 17 oktober dit jaar kwam die gewenste uitslag: de rechter zal afzien van die termijn van 3 jaar; Lotte mag haar sociale vader ontkennen en kan in plaats daarvan haar donorvader opgeven als wettelijke vader.  “Goed nieuws, maar het laat ook zien dat de wet voor donorkinderen juist een obstakel is”, zegt Van Wietingen. “En er kan nog een hoger beroep komen, al zou ik niet weten wie dat bezwaar zou moeten indienen. Er zijn geen belanghebbenden meer.” 

En zo gaat Lex van Wietingen van vader van drie, naar vader van vijf dochters. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor het gezin. “Ik heb het eerst met mijn vrouw besproken, ze stond direct achter mijn keuze. En daarna met mijn drie dochters, want het heeft wel gevolgen voor de erfenis. Maar zij vinden het geen probleem, ze hebben liever dat we het zelf allemaal opmaken.”  

Wetgeving 

Terugkijkend vindt hij vooral die geheimhouding van donoren onbegrijpelijk, al is het maar om genetische redenen. "Bijvoorbeeld dat twee van je kinderen elkaar leuk vinden en dan misschien later met elkaar kinderen krijgen. Ik heb toen ook niet zo over de consequenties nagedacht.”

Sinds juni 2004 moeten Nederlandse spermadonoren altijd bekend zijn, en daarmee zou dit probleem moeten verdwijnen. Maar veel donorkinderen die nu 17 jaar zijn of ouder tasten nog altijd in het duister. Naar schatting zijn dat er 40.000 zijn, aldus het Fiom, de organisatie die helpt bij vraagstukken over afstamming. 

Onmenselijk en schadelijk, zegt Van Wietingen. Wat als die donorkinderen samen een gezin starten? “We moeten met terugwerkende kracht de anonimiteit opheffen voor álle donoren, tenzij er zwaarwegende motieven zijn. In het belang van het kind.” 

Bekijk hier de uitzending: Wie beschermt het donorkind?