Veel gemeenten geven aan wél problemen te ervaren door het tekort aan huisvesting voor internationale arbeiders. Pointer ging de afgelopen zomer mee met verschillende controles van de huisvesting van arbeidsmigranten en kwam terecht in beroerde situaties. In een klein appartement in Den Haag werden achttien matrassen gevonden. Volgens Nationaal Rapporteur Mensenhandel Conny Rijken accepteren wij in Nederland dat arbeidsmigranten op een slechte manier worden behandeld: “We weten het en kijken de andere kant op. We accepteren dingen die we niet zouden accepteren voor Nederlandse werknemers.”

Martijn Balster, wethouder in Den Haag, wil dat er beter wordt nagedacht over het toestaan van bedrijvigheid. In zijn gemeente leidt overbewoning door het tekort aan goede woningen voor arbeidsmigranten regelmatig tot onveilige situaties. In sommige wijken wonen twee keer zoveel arbeidsmigranten dan ingeschreven. “Wanneer bedrijven arbeidsmigranten in dienst willen nemen, wil ik een voorwaarde kunnen stellen: geen woning, dan ook geen goedkope arbeidskracht. Als je dat niet goed regelt dan zullen mensen hun heil moeten zoeken in buitengewoon slechte situaties.”

Geen beleid

De distributie is een sector waarin bovengemiddeld veel arbeidsmigranten werken. Pointer vroeg aan de meer dan veertig gemeenten waar de grootste nieuwe distributiecentra in aanbouw zijn of er afspraken zijn gemaakt over de realisatie van huisvesting voor arbeidsmigranten. Dat bleek nergens het geval. Sommige gemeenten waren er zelfs helemaal niet mee bezig. Zo liet de gemeente Amsterdam weten: “Wij hebben geen apart beleid voor arbeidsmigranten en de gemeente stuurt daar ook niet op.”

Wanneer een bedrijf waar veel arbeidsmigranten zullen werken zich meldt, denken gemeenten onvoldoende na over de gevolgen, vindt Arbeidssocioloog en bestuurslid van het Kenniscentrum Arbeidsmigranten Jan Cremers: “De wethouder voor financiën steekt de vlag uit en een half jaar later moet de wethouder volkshuisvesting constateren: Oh wacht, er komen hier achthonderd mensen. Waar moeten die in godsnaam wonen?”

Enkele gemeenten geven aan wel over arbeidsmigranten gepraat te hebben met de ontwikkelaars van distributiecentra. Zoals de gemeente Moerdijk. Daar wordt momenteel een van de grootste nieuwe distributiecentra van Nederland gerealiseerd van 200.000 vierkante meter. De gemeente zegt nu al problemen te ervaren met de huisvesting van arbeidsmigranten, maar heeft hier bij de ontwikkelaar geen verantwoordelijkheid voor neergelegd. Wel heeft de gemeente een ‘welkomstgesprek’ gevoerd met de ondernemer waarin het onderwerp aan bod gekomen is.

Beter nadenken over huisvesting

Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zou het normaal vinden dat gemeenten vragen naar huisvesting bij de realisatie van distributiecentra. “Het laat zien dat we er met z’n allen nog niet genoeg mee bezig zijn. De bewustwording dat arbeidsmigranten ook een net leven verdienen is er niet voldoende. Het is een reden om met die gemeenten in gesprek te gaan.”

Minister van Volkshuisvesting, Hugo de Jonge, vindt ook dat er meer aandacht voor moet komen. In een reactie op het onderzoek van Pointer laat hij weten: “Gemeenten en provincies moeten bij besluitvorming over nieuwe bedrijvigheid de huisvestingsvraag als gevolg van de inzet van arbeidsmigranten onderdeel maken van het vestigingsbeleid. Ook zouden bij de bouw van bijvoorbeeld een nieuw distributiecentrum veel beter de gevolgen voor onder meer werkgelegenheid, huisvesting en vervoer in kaart moeten worden gebracht. Het kabinet vindt het belangrijk dat gemeenten en provincies hier meer werk van gaan maken, juist omdat het zo belangrijk is dat ook arbeidsmigranten goed worden gehuisvest.”

Alleen de gemeente Zaltbommel laat weten dat ze graag voorwaarden over de huisvesting van arbeidsmigranten willen stellen aan nieuwe bedrijvigheid. Als bedrijven hier aan de voorkant van een project geen plannen voor hebben, wil de gemeente de mogelijkheid hebben om de uitbreiding of aanbouw van nieuwe bedrijfsgebouwen te weigeren. De gemeente laat na aanvullende vragen van Pointer weten dat er inmiddels één project in ontwikkeling is waarvoor deze nieuwe voorwaarden moeten gaan gelden.

Bekijk hier deel 1 van onze uitzending over arbeidsmigranten: Wie stopt de uitbuiting van arbeidsmigranten?
Bekijk hier deel 2 van onze uitzending over arbeidsmigranten: Mag de arbeidsmigrant ergens slapen?