Jehovah's Getuigen, bekend van leden die langs de deuren gaan om het geloof te verkondigen, kennen een streng shunningbeleid. Wie uit de organisatie vertrekt of wordt gezet, kan geen contact meer hebben met bestaande leden.

We maakten eerder een uitzending van Pointer over shunning.

Dat beleid is schadelijk, stelde een Belgische rechter vorig jaar. De rechtbank in Gent oordeelde dat sociaal uitsluiten een vorm is van discriminatie en haatzaaien, omdat de organisatie leden actief oproept geen contact meer te hebben met ex-leden.

Ook kan het ernstige gevolgen hebben omdat het mensen in een sterk sociaal isolement brengt; Jehovah's Getuigen kennen vaak weinig mensen buiten de organisatie. Het kan voorkomen dat door de maatregel ouders een kind niet meer mogen zien. Dat kan gebeuren omdat iemand zelf besluit uit de gemeenschap te stappen, of omdat een lid uit de gemeenschap wordt gezet wegens het overtreden van interne regels.

België

Maar in hoger beroep ontkracht het Hof van Beroep die uitspraak van de lagere rechter. Op basis van vrijheid van religie, is een organisatie vrij om regels te bepalen. Meer geloofsgemeenschappen hebben een vergelijkbaar beleid, wat doorgaans is toegestaan vanwege vrijheid van godsdienst.

Initiatiefnemer van de Belgische zaak Patrick Haeck is teleurgesteld. "Dit had ik totaal niet verwacht", zegt hij na afloop. Haeck was zelf jarenlang ouderling bij Jehovah's Getuigen, maar verliet al langer geleden de gemeenschap en zag daarna de gevolgen van sociaal uitsluiten bij ex-leden. Hij werkte aan een strafzaak en kreeg als eerste land een rechter mee om het beleid te keren.

Met zijn advocaten gaat hij nu de uitspraak bestuderen, en overweegt in cassatie te gaan.

Nederland

Ook voor Nederland kan de uitspraak gevolgen hebben. Hier keert de Stichting Against Watchtower Shunning zich tegen het uitsluitingsbeleid van Jehovah’s Getuigen. Verschillende ex-leden hebben in Nederland steun uitgesproken of zelfs aangiftes gedaan om ook een rechtszaak tegen de gemeenschap te kunnen starten.

Vorige maand kondigde minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) een onderzoek aan naar de gevolgen van uitsluiting voor ex-leden van gesloten groepen, zoals Jehovah’s Getuigen. Een meerderheid van de Tweede Kamer sprak zich al eerder uit tegen het uitsluitbeleid, dat volgens Kamerleden chanterend kan werken. Leden durven niet op te stappen, uit vrees daarmee hun complete sociale leven te verliezen.

Dat kan zo uitpakken, stelt de Belgische rechter. Ongetwijfeld heeft het mijdingsbeleid een 'sterk ontradend aspect'. Maar in de praktijk reikt het volgens het vonnis niet zo ver dat het in strijd is met de andere rechten: in de grondwet en in het Europese verdrag voor rechten van de mens. En daarmee schrapt het Hof de conclusie van de eerste rechter.