Vanaf 1 januari 2021 moeten gemeenten ondernemers helpen met schuldhulpverlening. Eigenlijk moesten ze dat al, maar bij de invoering van die regeling in 2012 was de overheid dat vergeten te vermelden. Hierdoor hebben gemeenten ondernemers jarenlang uitgesloten van schuldhulpverlening, of hen gedwongen hun onderneming te stoppen voor ze geholpen werden. Uit ons onderzoek blijkt dat in veel beleidsregels van gemeenten dit nog steeds gebeurt, ondanks het feit dat de staatssecretaris van Sociale Zaken de afgelopen jaren al meerdere keren tegen gemeenten heeft gezegd: ‘Help ondernemers’.

We hebben bij 150 willekeurige gemeenten in Nederland gekeken naar het beleid en de informatievoorziening over schuldhulpverlening aan ondernemers op de website. Daaruit blijkt dat bij bijna tweederde het totaal onduidelijk is of er schuldhulpverlening mogelijk is voor ondernemers. En bij de gemeenten die het op papier wel geregeld hebben , is vaak niet duidelijk waar je je moet melden. Wat ook opvalt is dat veel gemeenten de hulpverlening hebben uitbesteed, zonder dat ergens te melden aan ondernemers. 

Jacqueline Zuidweg, directeur van Zuidweg & Partners dat voor 140 gemeenten deze dienst regelt is stellig: “In tweederde van de Nederlandse gemeenten heb je gewoon pech.”

Pech hebben kan verschillende dingen betekenen. Het kan zijn dat een gemeente zegt: ‘We helpen u niet’. Het kan ook zijn dat, omdat de schuld en administratie van een ondernemer vaak ingewikkelder is dan die van een particulier, het langer duurt voordat je hulp krijgt. Dat uitstel is ook schadelijk volgens Zuidweg: “Er zijn gemeenten bij, daar moet je je eerst daar melden en dan weer daar melden en dan weer een andere procedure doorlopen. En dan pas krijgen wij toestemming om zo iemand te gaan helpen. Je ziet dat als dat te lang duurt, dan vallen mensen uit.” 

Ook advocaat Mandy van Brunschot helpt ieder jaar tientallen ondernemers met schulden. Als ze hun dossier bekijkt en ziet welke hulp ze al gekregen hebben, schrikt ze vaak. “In 90 procent van de gevallen, bij de meeste gemeenten dus, krijgen mensen met schulden te horen dat ze eerst moeten stoppen met ondernemen en dan pas kunnen terugkomen om daadwerkelijk het schuldhulpverleningstraject in gang te zetten. Dat is helemaal niet nodig.”

Ze ziet dat ondernemers die gedwongen worden te stoppen, vaak “geknakt” worden en in de bijstand terecht komen: “Je neemt mensen hun onderneming en verdiencapaciteit af, terwijl dat eigenlijk gewoon in stand had kunnen blijven.” 

Totale chaos

Het beeld dat Van Brunschot en Zuidweg schetsen, wordt ondersteund door onze zoektocht op internet. Een paar gemeenten hebben op een simpele manier opgeschreven wat ze voor ondernemers doen en waar je terecht kan. Maar bij meer dan de helft van de gemeenten is er een totaal gebrek aan duidelijkheid. 

Als zoekende ondernemer kom je terecht in een wirwar aan regelingen. Sommige gemeenten doen het zelf, anderen besteden het uit en weer andere geven alleen wat vage informatie over de hulp die beschikbaar is. Een duidelijke, uniforme aanpak ontbreekt. Zo ook bij zzp’er Joland die meerdere malen zijn gemeente benaderde om hulp en uiteindelijk het advies kreeg zijn bedrijf te stoppen. 

“Mijn hart schreeuwt het uit. Dat is gewoon chantage. Maar wat kan je anders?” Dat vertelt hij aan ons, na zijn telefoongesprek met de gemeente. Joland wil graag blijven werken, “een bijdrage leveren aan de maatschappij”. Maar hij wil ook van zijn schulden af. 

“Onacceptabel. Dat kan echt niet”, reageert Peter Heikoop, wethouder in Dordrecht en commissievoorzitter bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) op de bevindingen dat veel gemeenten de zaken nog niet op orde hebben. “Je moet gewoon geholpen worden. We moeten dit veel beter gaan doen.” 

Ook Bas van ‘t Wout, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, wil dat ondernemers geholpen worden: “Het uitgangspunt is en blijft dat iedereen die hulp nodig heeft, ook geholpen wordt. Daartoe zijn gemeenten ook in staat. Dat betekent niet dat alles bij elke gemeente al volledig is ingericht op deze dienstverlening. Waar de ene gemeente al volledig aan de slag is, heeft de andere gemeente nog wel stappen te zetten. Het is belangrijk dat gemeenten deze stappen zo snel mogelijk zetten.”