Florijn doet deze opmerkelijke oproep als reactie op het feit dat de NS regelmatig dwarsligt bij het sluiten van een schuldregeling voor mensen met problematische schulden. In het zogenoemde minnelijke traject wordt door schuldhulpverleners geprobeerd om met de schuldeisers vrijwillig tot een schuldregeling te komen. Maar willen één of meerdere schuldeisers niet meewerken, dan gaat het hele plan niet door of moet de rechter er aan te pas komen om de onwelwillende schuldeiser te dwingen.

Rechter ‘straft’ NS

Dat gebeurde 2 maanden geleden nog, zo blijkt uit een bericht op schuldinfo.nl.

Een man met een schuldenlast van bijna 20.000 euro heeft twaalf verschillende schuldeisers, één daarvan is de NS. Het te innen bedrag is zo’n 80 euro, een half procent van de totale schuld. Alle andere schuldeisers werken mee aan een regeling, maar de NS weigert omdat reizen zonder vervoersbewijs een strafrechtelijke overtreding is. De rechter beslist anders en dwingt de NS mee te werken en laat het vervoersbedrijf daarnaast de proceskosten van ruim 800 euro betalen.

Florijn: ‘Ik snap best dat de NS zijn medewerkers wil beschermen tegen geweld, want dat is hun verweer. Zij stellen dat een boete voor zwartrijden vaak gepaard gaat met het gebruik van (verbaal) geweld. Maar ze zijn te star in die benadering vind ik, je scheert namelijk iedere zwartrijder over één kam. Je moet ook kijken naar waarom deze mensen geen kaartje gekocht hebben. Sommigen van hen willen ook een keer op bezoek bij de kinderen of gebruiken de trein om bij een sollicitatiegesprek te komen. En ze nemen dan de gok om zonder kaartje in te stappen. Ik vraag voor die groep toch wat meer begrip. Ook als je kijkt naar wat de gevolgen kunnen zijn. Zo’n boete wordt namelijk gezien als een nieuwe schuld en dat is in strijd met de spelregels als je eenmaal in een schuldregeling zit. Een dergelijke ‘straf’ is dan veel te hoog.’

‘Eigen schuld, dikke bult’

Volgens Florijn begint het idee dat mensen met grote schulden vooral gestraft moeten worden voor hun financiële misstappen steeds meer naar de achtergrond te verdwijnen. ‘Dat zie je bij de schuldhulpverlening, die steeds meer maatwerk levert. En ik zie ook positieve ontwikkelingen aan de kant van veel schuldeisers. Zo hebben we recent nog een convenant kunnen sluiten met telecombedrijf KPN waarin we goede afspraken hebben gemaakt. Daarin zijn de laatste jaren echt stappen gezet.’

Florijn betreurt het dat hij een dergelijke houding bij de Nederlandse Spoorwegen nog niet heeft kunnen bereiken. ‘Ik hoop daarom ook echt dat Roger van Boxtel (de directeur van de NS, red.) het maatschappelijk ondernemen eer aan doet en deze groep mensen tegemoet wil komen. Enerzijds door die gratis reisdagen ter beschikking te stellen en anderzijds door met ons om tafel te gaan om afspraken te maken over schuldregelingen.’

‘Gratis bestaat niet’

We nemen contact op met de Nederlandse Spoorwegen om te horen wat zij van de plannen vinden. ‘Gratis bestaat niet,’ zo laat een woordvoerder weten. ‘De trein, de verbruikte energie, het salaris van de machinist en de conducteur: het wordt uiteindelijk door onze reizigers samen betaald. Als iemand een enkele keer niet in de gelegenheid is geweest om een kaartje te kopen en een boete krijgt, dan gaan we daar coulant mee om. We begrijpen dat dit een keer kan gebeuren. Een belletje naar Klantenservice is vaak voldoende.’

De NS stelt verder dat er wat hun betreft ook afspraken moeten komen over schuldregelingen. ‘Wij sluiten graag een convenant volgens de richtlijnen van de NVVK voor onze abonnementhouders. Notoire zwartrijders zijn een andere categorie. Zwartrijders zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de overlast en geweld in het OV. De gevolgen voor onze collega’s zijn soms zeer ingrijpend. Daar gaan we niet even simpel aan voorbij. Hoe zeer wij mensen met schulden ook willen helpen. Dat is een dilemma. Wij zijn en blijven in gesprek met de NVVK om te kijken hoe we dit dilemma oplossen.’

‘Verbijsterd’

Toch nog maar even bellen met de NVVK. Hun woordvoerder zegt ‘licht verbijsterd’ te zijn over de reactie van het spoorbedrijf. ‘Dat de NS graag een convenant wil sluiten met 'normale' schuldenaars zoals abonnementshouders is oud nieuws. Het gaat ons vooral om mensen die een boete hebben gekregen vanwege zwartrijden. Daar willen we afspraken over maken.’

Bovendien zo stelt de NVVK vast: ‘De NS suggereert dat ze coulant omgaan met een incidenteel geval van zwartrijden. Uit de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland blijkt het tegendeel. Daar was een enkelvoudige boete voldoende om een veto uit te spreken over een regeling. En daar hebben we talloze voorbeelden van.’