Het is doorzichtig als water, klotst alsof het brandspiritus is. Het ruikt nergens naar en toch is het aardgas. In dit geval gekoeld tot 162 graden onder nul, want dan wordt het gas vloeibaar en is het goed te vervoeren. Het stroomt zo een tankschip in.

Dit liquified natural gas (LNG) klinkt ineens als oplossing voor de grote gascrisis. Want nu branden we kachels op gas dat we eigenlijk niet willen. Het komt uit Groningen of Rusland (circa 15%), terwijl vloeibaar aardgas van overal ter wereld kan komen, zoals uit de VS. Dus importeer dit, maak er in Nederland weer gewoon gas van en dan hebben we een alternatief.

Gasunie stelde eind februari voor dat we dit moeten gaan doen. Ook Duitsland wil meer havens bouwen om schepen met gas te ontvangen. Het voorkomt dat ze de Russische oorlogskas spekken en het zou betaalbaar zijn. De prijs van Amerikaans gas is veel lager dan die in Europa.

Dat LNG een rol kan spelen, werd eigenlijk al voor de Russische inval duidelijk. Vlak voor kerst voer een schipper met het ruim vol aardgas naar Azië, want zeker China en Japan nemen al veel langer vloeibaar aardgas af. Tijdens die tocht zag de reder dat in Europa de gasprijzen door het dak gingen en dus besloot hij het roer om te gooien. Niet de Aziaten, maar de Europanen kregen het gewilde gas - simpelweg omdat het hier meer oplevert.

En zo kwamen er meer schepen. In januari verlegden 13 van dit soort tankers hun koers naar Europa, allemaal met het vloeibaar gas aan boord. In januari kwam al een kwart meer naar Europa dan een jaar eerder. Wij zijn nu de grootste klant voor de Amerikanen, twee derde van al het vloeibare gas uit de VS vloeit naar Europa.

Verwarmen
Het kan een goed idee zijn om nog meer LNG af te nemen, zeggen energiedeskundigen. Reken je niet rijk, zeggen ze ook. Zo kan vloeibaar gas ons niet totaal verlossen van Slochteren, en ook gas uit Rusland vervang je niet zomaar. We haalden in 2020 maar liefst 11,8 miljard kubieke gas uit het land, aldus cijfers van gasbedrijf Gazprom.

Maar je kan met vrij weinig LNG-schepen wel al veel bereiken. Het bijzondere van vloeibaar gas is dat het zo compact is. Eenmaal gekoeld neemt het 600 keer minder ruimte in dan gewoon gas. In een flink schip past daardoor zo’n 175.000 kubieke meter en dat zou genoeg zijn om alle inwoners van een stad als Nijmegen een jaar lang te laten stoken.

Dus even een snelle rekensom: stel dat we ál dat gas dat we in Nederland gebruiken over zee hierheen zouden halen, dan hebben we het over 1316 petajoule aan aardgas in 2020 (bron: CBS). Dan heb je grof gerekend zo’n 350 schepen nodig. Elke dag één tankschip naar Nederland.

Op papier zou dat betaalbaar kunnen, rekent gasanalist Jilles van den Beukel voor. Amerikaans gas kost ter plaatse tot 13 keer minder dan hier. Ook met het omzetten en transport meegerekend blijft het dan goedkoop. De kostprijs voor levering in Europa ligt rond de 20 euro per megawattuur. In Europa betalen we rond de 100 euro - tijdens de inval in Oekraïne zelfs tegen de 160 euro - voor die hoeveelheid gas. Dus zo bezien loont het. Voor Amerikanen, voor ons en in het bijzonder voor Groningen. Maar dat is theorie, de praktijk is helaas anders.

Groningen
Want waarom doen we het niet? Twee redenen: we kunnen nog niet genoeg vloeibaar gas krijgen. LNG maak je door gewoon aardgas enorm af te koelen, net zo ver tot het vanzelf gaat klotsen. Dat lukt pas als het is gezuiverd. Dus er is een zuiveringsinstallatie nodig, een koelinstallatie om het gas zwaar te koelen en daarna een schip dat het middel lange tijd koud kan houden. Als het dan de haven binnenkomt, moet het gecontroleerd opwarmen zodat de ijskoude vloeistof weer gas wordt.

Nu staat er sinds zo'n tien jaar een LNG-terminal in Rotterdam. Ook zijn er naar schatting ruim 500 schepen wereldwijd. Maar de flessenhals is in de VS. Alle capaciteit om LNG te maken wordt al benut, schreef persbureau Reuters. Willen we meer Amerikaans gas, dan zijn er meer installaties nodig en de bouw daarvan duurt zo vijf jaar.

Stikstof
En de tweede reden: ons Gronings gas is anders dan in andere landen. Het is wat slapper, er zit meer stikstof in en dus brandt het minder krachtig. Onze verwarmingsketels en ook veel Duitse ketels zijn ontworpen op dit Gronings gas, dus die kunnen daar goed mee overweg. Stel dat we er dit andere, explosievere gas in stoppen, dan komen er problemen.

Als we veel vloeibaar gas gaan importeren, dan moeten we dat dus eerst omzetten naar Groningse waarden, laagcalorisch maken in jargon. In de praktijk betekent dat extra stikstofgas toevoegen. Daar staan fabrieken voor in Nederland, maar nog lang niet genoeg voor grootschalig import. Dat verklaart waarom Duitsland ook naar Groningen kijkt. Aanzienlijk veel Oosterburen hebben specifiek ons gas nodig. En wij zelf ook.

Kansen
Dat zijn dus belemmeringen. Maar ondertussen beeft de bodem in Groningen en kan elke dollar of euro voor Russisch gas gebruikt worden voor oorlogstuig. Is er dan toch geen manier om meer gebruik te maken van dat vloeibare gas? Jawel, stelt Jilles van den Beukel. Als we ervoor betalen krijgen we LNG, en die import neemt ook al toe. Het zou alleen helpen als er meer capaciteit komt zodat we meer kunnen importeren. Zoals meer installaties in de VS die LNG maken.

En dan moet Europa misschien ook z’n verantwoordelijkheid nemen. Zo’n LNG-installatie zet je niet zomaar neer, die staat er voor minstens 20 jaar. Maar als Europa roept dat we van het gas af willen - ook Nederland zegt dit - waarom zouden bedrijven dan investeren in die installaties? De contracten die we afsluiten om gas in te kopen, zijn immers vaak maar kort. Daar zit de spanning nu. Van den Beukel: “Zijn wij bereid zo lang gas af te nemen. Is er nog zoveel toekomst voor gas?” Dat is de vraag.

Dit stuk is 19 januari 2022 gepubliceerd, maar aangevuld met nieuwe informatie als gevolg van de inval in Oekraïne.