‘Alles wat we doen in de Oostvaardersplassen ligt onder een vergrootglas, iedere stap die we zetten wordt breed uitgemeten in het nieuws of op sociale media’. Harold Hofstra is als gedeputeerde verantwoordelijk voor onder andere natuur en landschap in Flevoland en daardoor óók verantwoordelijk voor de Oostvaardersplassen. En met alle emoties die gepaard gaan bij het gebied is het niet het makkelijkste stukje natuur om over te beslissen.

Natuurlijke correctie

De Oostvaardersplassen is jarenlang een uniek natuurgebied in Nederland. Toen eind jaren ’60 het gebied werd drooggelegd, ontwikkelde zich een moeras waar zich bijzondere vogelsoorten vestigden. Ondanks de andere plannen met het gebied (er zou een industriegebied komen) zorgen deze vogels ervoor dat de Oostvaardersplassen een natuurgebied wordt. Anders dan bij de meeste natuurgebieden in Nederland wordt indertijd besloten om zo min mogelijk menselijke bemoeienis toe te laten in de Oostvaardersplassen. De natuur moet zichzelf in stand houden. In de jaren ’80 worden er daarom grote grazers (heckrunderen, konikspaarden en edelherten) uitgezet in het gebied, die moeten functioneren als natuurlijke grasmaaiers.

Voor veel ecologen is het gebied een uniek project. Zij vinden het een stukje ‘echte’ natuur in Nederland. Maar sommige mensen denken daar heel anders over. Doordat de dieren in het gebied niet verzorgd worden (de dieren worden niet bijgevoerd, wel regelmatig reactief afgeschoten om onnodig lijden te voorkomen) sterven er ook veel grote grazers, onder andere door te weinig voedsel. Volgens ecologen een ‘natuurlijke correctie’, maar volgens sommige dierenliefhebbers ‘dierenmishandeling’.

Een vogelgebied

De meningen lopen dus uiteen, en ondertussen verdwijnen er ook weer vogelsoorten uit het gebied doordat het gebied uitgeput raakt door het grote aantal grazers. Moet het beleid met zo min mogelijk menselijke bemoeienis zo doorgaan? Dat beslist de provincie, daarbij geadviseerd door een externe commissie onder leiding van voormalig CDA-politicus Pieter van Geel. ‘De commissie heeft ruim 40 partijen gesproken, en daarop heeft zij haar advies gebaseerd’ vertelt gedeputeerde Hofstra. Van Geel sprak met ecologen, maar ook met mensen die op een andere manier betrokken zijn bij het gebied, zoals economisch of recreatief. Er is besloten om het advies van Van Geel over te nemen, maar hiermee wordt wel het unieke beleid van ‘het enige stukje wilde natuur in Nederland’ doorbroken. Onder andere door ruim 1800 edelherten af te schieten.

‘We willen nu het aantal grote grazers terugbrengen zodat het gebied dit aankan, en zodat er voldoende voedsel is voor de grote grazers. We gaan bijna 500 hectare extra beschutting voor de grote grazers plaatsen ook om die landschappelijke variatie weer te krijgen in het gebied, en we gaan 300 hectare aan extra vernatting (moerassing, red.) aanbrengen zodat er ook weer meer variatie aan vogels naar het gebied komt. Op die manier willen we de Oostvaardersplassen weer een prachtig gebied maken’ vertelt Hofstra.

Maatschappelijke druk.

Tegenstanders van het nieuwe beleid, zoals ecoloog Han Olff vinden dat de sterfte van de grote grazers zoals in de koude winter vorig jaar nou eenmaal onderdeel is van de natuur, en dat helemaal niet zeker is dat door het plan van de Commissie Van Geel de vogels weer terugkomen naar de Oostvaardersplassen. Ook stelt Olff dat er bij het nieuwe beleid teveel geluisterd is naar de actievoerders en andere belanghebbenden in het gebied, en te weinig naar de wetenschap.

Hofstra erkent dat er maatschappelijke druk is, maar stelt dat het oude beleid in de Oostvaardersplassen sowieso niet meer houdbaar was. ‘Het (de maatschappelijke druk - red.) heeft niet zozeer invloed gehad op de besluitvorming. Maar je beseft wel continu hoe politiek geladen dit dossier is en hoeveel emotie erin zit.’

Ook vindt hij dat de activisten wel een punt hebben. ‘Ik weet niet of de grote grazers een vergissing waren maar we hebben wel geconstateerd dat het anders moet. We moesten ingrijpen en we moeten eerlijk zijn. Er staat wel een hek om dit gebied heen en in Nederland hebben wij op alle plekken een soort gecultiveerde natuur. We hebben niet echt meer wilde natuur in Nederland.’