Dit blijkt uit een rondgang van Pointer onder 12 fertiliteitsklinieken verspreid over het land.

Het gaat om bijvoorbeeld lesbische stellen of alleenstaande vrouwen met kinderwens. Klinieken kunnen een vrouw kunstmatig bevruchten met Nederlands zaad of dat van een buitenlandse donor. Lees meer hierover in ons dossier Donorkinderen

Sperma

“Drie jaar geleden was het nog andersom”, zegt Marieke Schoonenberg, directeur van fertiliteitskliniek Nij Geertgen over de verhouding. Er zijn alleen te weinig Nederlandse donoren terwijl de vraag naar donorsperma groeit. Wensouders beslissen zelf over hun donor, maar voor Nederlands zaad moeten ze soms 2,5 jaar wachten en de ouders kiezen dan liever voor ingevroren zaad van bijvoorbeeld een Deense student. Dat is direct te krijgen en kopers kunnen tegen meerprijs selecteren op bijvoorbeeld uiterlijk en opleidingsniveau.

De meeste Nederlandse klinieken bieden dit sperma aan. Medisch Centrum Kinderwens in Leiderdorp, dat zegt zo’n 3000 inseminaties per jaar te doen, schat het aandeel buitenlands zaad zelfs nog hoger dan 60 procent. Slechts enkele fertiliteitsafdelingen in het land gebruiken dit zaad niet, maar merken daarvan ook de gevolgen. “Als wij vrouwen oproepen omdat ze aan de beurt zijn, dan blijkt vaak dat zij al elders onder behandeling zijn,” aldus een woordvoerder van Amsterdamse UMC.

Kinderen

Deskundigen waarschuwen voor de nadelen. Voor kinderen is het belangrijk dat ze in hun leven kunnen ontdekken wie hun biologische vader is. Die zoektocht kan lastig worden als het bijvoorbeeld zaad is van een student die tijdelijk in Denemarken woonde.

Ook kunnen Nederlandse kinderen op deze manier meer dan 100 halfbroertjes en -zusjes hebben omdat zaad van de spermabanken in vele landen wordt verkocht. In Nederland mag een donor voor maximaal 12 gezinnen worden gebruikt, omdat het lastig is voor donorkinderen om veel familie te hebben. Maar omdat Deens zaad ook in het buitenland wordt verkocht, kan het aantal kinderen per donor alsnog hoog oplopen.

Nederlandse donorkinderen uit de jaren zeventig en tachtig, toen zaaddonoren nog anoniem mochten blijven, maken zich zorgen. In Pointer vertellen ze hoe zij jaren gebukt gingen onder de zoektocht naar hun biologische familie. Zij vrezen dat hetzelfde opnieuw gaat gebeuren.

Klinieken

Vruchtbaarheidsklinieken zijn niet altijd voorstander van buitenlands zaad, maar zien dat mensen door een sterke kinderwens soms verregaande concessies willen doen.

Het is daarom second best, aldus vruchtbaarheidskliniek Isala in Zwolle, vorig jaar goed voor een kleine duizend inseminaties. “Als er geen tekort zou zijn aan sperma van Nederlandse donoren, zouden we er geen gebruik van maken. Maar wij vinden het vele malen beter dan dat wensmoeders via internet of andere kanalen donoren vinden, waarbij de veiligheid veel minder is gegarandeerd.”

De vereniging van gynaecologen ziet graag meer Nederlandse spermadonoren, maar boekte in het verleden weinig succes met werven. Ondertussen werft de Deense European Sperm Bank juist Nederlandse mannen voor hun markt, en biedt tot 560 euro per maand voor wie zaad doneert. Wettelijk mag de spermabank dit doen.

Bekijk hier de uitzending: Wie beschermt het donorkind?