Felix Kreier is kinderarts en hersenonderzoeker en werkt in het OLVG in Amsterdam. Hij schreef samen met zijn collega Maarten Biezeveld het boek De hamster in je brein over welke invloed je hersenen hebben op je gewicht. In dit blog deelt hij zijn ervaringen. Dit keer over alcohol.
Blog 5: Puberhersens en alcohol
Een vrouw die met de hond wandelde, had haar gevonden op een bankje in het park in Amsterdam. Een meisje van 15: onderkoeld, buiten bewustzijn en met haar broek open. Op de eerste hulp begint dan het hele circus: we brengen haar bij kennis, zorgen dat ze niet stikt in haar eigen braaksel (de hoestreflex werkt soms niet meer bij een alcoholintoxicatie) en we proberen te achterhalen wat er met haar is gebeurd.
Het meisje wist helemaal niks meer. In dit geval was de moeilijkste vraag voor ons als eerste hulp-team: was ze verkracht of niet? De knoop van haar broek stond namelijk open toen ze werd binnengebracht. Dat kan allerlei oorzaken hebben, maar ze kon het ons niet vertellen. Als we kiezen voor het misbruikscenario, krijgt ze het hele programma: de morning-afterpil, hiv-medicatie, een hepatitis B-inenting en nog allerlei testen achteraf. Voor het meisje en haar familie heel heftig, want ook als ze niet misbruikt is in het park, dan is ze het mentaal wel door het idee dat het gebeurd kan zijn. Het alternatief is niks doen, maar dan kan ze dus een hiv-besmetting hebben of zwanger zijn.
Dit meisje bleef me bij omdat het zo’n moeilijke afweging was. Maar we zien wekelijks jongens en meisjes op de eerste hulp die te veel drinken en daardoor een gebroken arm oplopen, bewusteloos of onderkoeld raken, een epileptische aanval krijgen of misbruikt of mishandeld worden. En dan hebben we het niet eens over de lange termijnschade.
Want hoe werkt alcohol dan op de hersenen van jongeren?
-
De prefrontale cortex functioneert minder goed na alcoholgebruik. Dat is het deel van je brein wat zorgt voor rationele beslissingen. Het logisch redeneren gaat achteruit. Dat heeft bij jongeren een groter effect dan bij volwassenen omdat hun cortex nog in ontwikkeling is. Bij een volwassene is er een systeem van checks en balances. Vragen die onbewust opborrelen zijn: Wat vindt de omgeving ervan? Hebben we dit al eerder meegemaakt? Wat waren toen de consequenties? Tienerhersenen stellen die vragen nog niet, en trekken zich minder aan van gevolgen of wat de omgeving (behalve hun vrienden) van hen vindt. Er komen geen waarschuwingen uit de diepte en er zijn minder beveiligingsmechanismen. Ze gaan dus makkelijker aan de alcohol en dan zijn er geen remmen.
-
Alcohol heeft daarnaast een sterk effect op je limbische systeem, dat je emoties reguleert. Vaak vergroot alcohol positieve gevoelens uit en dempt het negatieve gevoelens. Door dat goede gevoel doe je misschien dingen die je normaal niet zou durven. Voor jongeren die graag dingen uitproberen werkt dat super. Maar het kan ook omslaan; het subtiele evenwicht tussen voelen en denken wordt immers verstoord. Vandaar dat er vaker ruzies en vechtpartijen ontstaan als er alcohol in het spel is.
Jongeren zouden als ze geen schade willen oplopen dus geen alcohol moeten drinken, maar ze doen het toch en dat kun je ze haast niet kwalijk nemen in onze cultuur. Het is belangrijk dat we met ze in gesprek blijven hierover en de gevolgen laten zien, en zelf duidelijk stelling nemen: onder de 18 geen alcohol.
Felix Kreier is kinderarts.
