Felix Kreier is kinderarts en werkt in het OLVG in Amsterdam. Hij schreef samen met zijn collega Maarten Biezeveld het boek De hamster in je brein over welke invloed je hersenen hebben op je gewicht. Felix begeleidt kinderen met overgewicht en hun ouders op medisch vlak. In dit blog deelt hij zijn ervaringen.
Blog 8: Stop met fat shaming en draai aan alle knoppen om obesitas tegen te gaan
Eerst maar even wat cijfers op een rij: sinds de jaren ‘80 nemen de obesitascijfers exponentieel toe. In Amerika is inmiddels meer dan 40 procent van de volwassenen obees. In Nederland is het nog ‘maar’ 14 procent van de volwassenen, maar de lijn gaat gestaag omhoog. Een verdubbeling over 30 jaar is dus niet ondenkbaar.
In november kwamen ‘s werelds meest vooraanstaande obesitaswetenschappers dus maar weer eens samen in de Royal Society in Londen om te bespreken wat de oorzaak is van de wereldwijde explosie aan obesitas. Ik zag daarover een heel raak artikel in de New York Times.
Hoe komen we zo dik?
De auteur, een gezondheidsjournalist, beschrijft daarin de uitleg die verschillende wetenschappers geven aan de mechanismen achter de obesitasepidemie. Een voedingsbioloog beargumenteert bijvoorbeeld dat de koolhydraten en het vet in ons eten de eiwitten die ons lichaam nodig heeft, verdunnen. Om dat goed te maken zouden we meer calorieën gaan innemen. Een hormoondeskundige bespreekt de voordelen van een dieet dat laag is in koolhydraten, terwijl een cultureel antropoloog weer slanke jager-verzamelaargemeenschappen benoemt, die juist heel veel koolhydraten aten, en dan vooral honing.
Een andere onderzoeker gooit het op het ultrabewerkte eten (alle voedingsmiddelen die complexe industriële processen ondergaan, red.) in ons dieet, dat maakt dat we meer gaan eten dan bij een dieet van onbewerkt voedsel. Een biochemicus geeft aan dat dat dan weer kan liggen aan de meststoffen, bestrijdingsmiddelen, plastics en additieven in ultrabewerkt voedsel.
Er was ook een gedragsbiologe die onderzoek had gedaan naar voedselonzekerheid en obesitas bij vogels. Als het voedsel schaars wordt, eten de dieren minder calorieën, maar ze worden wel zwaarder. De zogenaamde honger - obesitas paradox, vergelijkbaar met de heftige reactie van je lichaam na een crashdieet.
Naast al deze algemene verklaringen zijn er ook nog de genetische afwijkingen en ziektes, die kunnen maken dat je obees wordt. Het gaat dus eigenlijk om ‘obesitassen’, concludeert de journalist.
Geen gouden oplossing
Aan de ene kant word ik altijd een beetje moedeloos van dit soort verhalen. Aan de andere kant laat het zien dat zelfs de allerknapste koppen geen gouden oplossing hebben voor overgewicht. Niet een pil of operatie die alles weer goed maakt. Geen dieetmethode of hype die alles oplost.
Gevraagd naar oplossingen, wijzen alle wetenschappers naar iets waar ze het wel over eens zijn: grijp in in de omgeving. Verbied junkfoodmarketing voor kinderen, haal snackmachines weg uit scholen, zorg dat er meer gewandeld kan worden dan autogereden, verander het voedselsysteem etc. Kortom: stop met fat shaming en draai aan alle knoppen waar we maar aan kunnen draaien om obesitas tegen te gaan. Dat is geen betutteling, dat is bescherming van de bevolking tegen een epidemie.
Felix Kreier is kinderarts. In verband met privacy zijn namen van kinderen in dit blog gefingeerd.
