“Ik heb 2 weken terug de huuropzegging gehad”, zegt Jaciënca. Dat ze nog geen zicht heeft op onderdak voor eind januari wanneer haar huurcontract afloopt, bezorgt haar slapeloze nachten. “Ik sta bijna 11 jaar ingeschreven en reageer dagelijks op woningen. Dan eindig ik als dertigste of veertigste”, verzucht Jaciënca. “Ik reageer binnen en buiten Amsterdam op tweekamerwoningen. Maar ik ben nog lang niet aan de beurt.”

Dakloos
Dakloosheid dreigt voor Jaciënca en haar kinderen. Het lijkt alsof de geschiedenis zich herhaalt. Ruim 2 jaar geleden komen we bij Pointer, toen nog De Monitor, met Jaciënca in contact. Het contract van haar jongerenwoning in Amsterdam-Zuidoost loopt af, bericht ze op LinkedIn. Of iemand misschien een woning voor haar weet? De studente Social Work aan de Hogeschool van Amsterdam is ten einde raad. De woningcorporatie kan niks betekenen. En een urgentieverklaring, die de gemeente in noodsituaties afgeeft om voorrang te geven op een sociale huurwoning, krijgt ze niet.

Sinds haar elfde woont Jaciënca niet meer bij haar moeder. Met de vader van de kinderen heeft ze geen contact meer. Jaciënca heeft geen drank- of drugsprobleem, problematische schulden evenmin. Maar ze heeft ook geen grote zak met geld om een huis te regelen, of vrienden of familie die iets voor haar kunnen betekenen. “Ik kan misschien wel een nachtje ergens slapen, maar om met twee kinderen bij iemand in te gaan wonen, dat gaat gewoon niet”, legt ze uit.

De alleenstaande moeder zit met haar jonge kinderen helemaal klem in haar jongerenstudio van 33 vierkante meter. Omdat de particuliere huurprijzen ver buiten haar budget liggen, is ze aangewezen op sociale huurwoningen met een maandelijkse huur vanaf ongeveer 750 euro. Maar door het nijpende tekort aan deze huurwoningen – in Amsterdam loopt de wachttijd soms al gauw op tot 16 jaar – lukt het haar niet om een geschikte woning te vinden. Ook in Almere of West-Friesland waar ze ingeschreven staat, moet ze nog jaren wachten totdat ze aan de beurt is.

De jongerenwoning, die in haar jongere jaren op kamers een uitkomst biedt, bezorgt haar steeds meer kopzorgen nu haar huurcontract eind januari afloopt. “Ik slaap er niet van”, zegt Jaciënca. “Mijn grootste angst is dat mijn kinderen straks bij mij worden weggehaald, omdat ik ze geen veilige omgeving kan geven.”

Wanneer we Jaciënca’s verhaal online zetten in 2020, en de woningcorporatie confronteren met de dakloosheid die dreigt voor haar en haar twee jonge kinderen, zegt de woordvoerder: “We zetten nooit moeders met kinderen op straat.” Opvallend is ook dat er nu wél iets mogelijk lijkt. Rochdale, die overigens niet voor camera wenst te reageren, verlengt het huurcontract met 3 maanden en later met 2 jaar.

Getouwtrek
Jaciënca is dolblij maar ze beseft dat ze hoe dan ook snel een andere woning moet vinden. Rochdale zegt dat ze de wethouder Wonen, Laurens Ivens (SP) indertijd, gaat benaderen met het verzoek een urgentie af te geven. Maar die wimpelt het voorstel al snel weg: “Dat is juridisch niet mogelijk”, zegt hij. Rochdale moet maar een van de zogeheten '5 procent woningen’ geven die ze in reserve houden voor de schrijnende gevallen.

Maar zo werkt dat niet, vindt Rochdale. “De 5 procent is niet bedoeld om de mensen die tussen wal en schip van de urgentievoorwaarden van de gemeente vallen op te vangen. Dat aantal is veel te groot.” Het is volgens de woningcorporatie ook geen duurzame oplossing voor de problematiek.

Het getouwtrek tussen Rochdale en de gemeente Amsterdam gaat door, terwijl Jaciënca met lege handen achterblijft. Ze neemt een advocaat in de arm, die haar pro deo helpt in de juridische strijd die ze aangaat om een urgentieverklaring te krijgen. In noodgevallen kan de gemeente namelijk voorrang geven op een sociale huurwoning. Binnen ongeveer een half jaar tot een jaar heb je een sociale huurwoning tot de beschikking. Maar de eisen zijn streng:, de gemeente staat niet te springen om zo’n verklaring af te geven.

Jaciënca, die overigens meerdere keren tevergeefs urgentie heeft aangevraagd, tekent met haar advocaat beroep aan tegen de afwijzing. De rechter oordeelt dat de gemeente Amsterdam opnieuw haar aanvraagprocedure moet bekijken. Want bij de laatste aanvraag, is alleen een verkorte intake geweest en is de situatie van Jaciënca met haar kinderen niet goed in kaart gebracht. Maar ook na de uitgebreidere intake, laat de gemeente in augustus weten dat het bij zijn beslissing blijft: Jaciënca’s situatie geeft geen reden tot urgentie. De gemeente vindt dat ze zelf verantwoordelijk is voor de situatie. Ze moet het dus ook zelf maar oplossen.

“De gemeente krijgt veel verzoeken om een urgentieverklaring. Slechts bij hoge uitzondering is het mogelijk om hierop in te gaan”, aldus de gemeente Amsterdam in de uitspraak. “Doorslaggevend bij de beoordeling van elk verzoek om een urgentieverklaring is of er sprake is van een noodsituatie op het woongebied.” Dat Jaciënca nu juist met man en macht probeert te voorkomen om dakloos te raken met haar kinderen, is geen geldig argument.

Wooncrisis
“De wooncrisis is een opvangcrisis, alleenstaande ouders met kinderen zijn de meest kwetsbare groepen op de woningmarkt”, zegt advocaat Jeannette Kruseman die Jaciënca bijstaat. “Antikraakverhuurbedrijven willen geen gezinnen, er is vaak geen plek in de opvang. Ik zie alleenstaande moeders in keukens wonen bij anderen in huis, dat is verre van ideaal.”

Als ze echt met haar kinderen op straat staat, kan ze nog aankloppen bij de noodopvang die Amsterdam heeft voor gezinnen. “Maar daar is vaak ook geen plek”, zegt Kruseman. Bij het afgeven van urgenties hebben gemeenten juridisch gezien veel ruimte om een eigen beleid te maken. Dat komt omdat er geen ‘recht op een woning’ bestaat. Maar dit is anders als het om opvang gaat, motiveert Kruseman: “Wat kinderen betreft is de juridische norm helder: kinderen hebben, zonder van hun ouders gescheiden te worden, recht op opvang.”

Jaciënca zit ondertussen nog steeds met de handen in het haar. “Ik wil juist voorkomen dat ik straks in de noodopvang zit”, zegt Jaciënca. De angst dat ze haar kinderen geen vast onderkomen kan bieden, zoals ze zelf heeft ervaren in haar jongere jaren, knaagt enorm aan haar. “Ik ben heel erg bang dat ik mijn kinderen kwijtraak.”

Telefoontje
Pointer belt opnieuw met Rochdale. We vragen de woningcorporatie of Jaciënca straks echt op straat staat met haar kinderen. En ook nu weer tovert de woordvoerder ineens iets uit de hoge hoed: “We bieden een contractverlenging van een half jaar aan.”

Daarnaast komt er ook een structurelere oplossing voor mensen die hun jongerenwoning uitmoeten. Vanaf half januari gaat het woonruimteverdelingsstelsel op de schop en krijgen huurders van een jongerenwoning in Amsterdam en omstreken extra inschrijftijd zodat ze straks niet zoals Jaciënca op straat dreigen te komen als hun huurcontract afloopt. Volgens Rochdale gaat het om 10 jaar extra inschrijftijd. Voor Jaciënca zou de contractverlenging die overgangsperiode overbruggen.

Jaciënca is enorm opgelucht met het nieuws. “Ik ben echt heel blij, nu komt het hopelijk goed”, zegt ze. Maar ze blijft ook kritisch. “Het is jammer dat het zover moet komen: dat ik een juridische strijd moet aangaan en er pas iets in beweging komt als de media erbij komt kijken.”

De gemeente Amsterdam laat schriftelijk weten niet in te gaan op individuele gevallen. Wel zegt de gemeente dat ze genoodzaakt is om vanwege de woningnood alleen aan de meest schrijnende zaken een urgentie toe te kennen. Ze zegt nooit gezinnen met kinderen op straat te zetten. Eerst beoordeelt de gemeente of een gezin terecht kan binnen het eigen netwerk. Zo niet, dan kunnen ze terecht bij de noodopvang voor gezinnen. Ook helpt de gemeente mensen bij het vinden van een woning buiten Amsterdam, waar mensen met een woonprobleem soms in aanmerking kunnen komen voor een woning die wordt verloot.